Bir dönemin web dünyasında “site = hareket + ses + etkileşim” denklemi kurulduğunda, Macromedia/Adobe Flash tasarımcı ve geliştiricilerin aynı sahnede buluştuğu benzersiz bir stüdyoydu. Vektör tabanlı çizim, zaman çizelgesi (timeline) ile animasyon, MovieClip mimarisi, ActionScript (AS2/AS3) ile olay odaklı programlama; üstelik ses–video–metin–form bileşenlerini tek dosyada birleştirme… Tümü bir araya geldiğinde Flash, “web sayfası tasarımı”nı salt HTML düzeninden çıkarıp hikâyesi, ritmi ve davranışı olan bir deneyime dönüştürüyordu.
Bugün modern tarayıcılarda varsayılan yol HTML5/CSS/JS olsa da, Flash’ta öğrenilen bilgi mimarisi, mikro-animasyon, içerik–davranış ayrımı, performans hijyeni, erişilebilirlik disiplini gibi prensipler hâlâ geçerlidir. Bu kapsamlı rehber, Flash ile web sayfası tasarımını uçtan uca ele alır: proje kapsamından bilgi mimarisine, sembol ve zaman çizelgesi stratejisinden etkileşim kalıplarına, içerik yüklemeden form entegrasyonuna, erişilebilirlikten performansa, çoklu ekran stratejisinden yerelleştirmeye, analitikten güvenliğe ve modern dünyaya (Animate/HTML5 Canvas) köprüye kadar. Her bölüm, örnek olaylar, atölye adımları ve uygulanabilir kod kalıpları içerir.

1) Proje Kapsamı: Neden Flash? Hedef, Kitle, Bağlam
İlk soru “Bu projenin hedefi ve bağlamı ne?”. Tarihsel olarak Flash; kiosk, fuar–sergi deneyimleri, eğitim/kütüphane katalogları, portfolyo–showreel’ler, kampanya siteleri için idealdi.
Tanımlama Şablonu:
-
Hedef: Markayı hikâyeleştirerek anlatmak, ürün serisini akıcı sunmak, kiosk’ta dokunmatik deneyim vermek.
-
Kitle: Genç yaratıcılar / kurumsal karar vericiler / sergi ziyaretçileri.
-
Bağlam: Tam ekran, ses açık/kapat seçenekli, klavye–mouse/dokunma uyumlu.
Vaka: Bir ajans portfolyosunda sessiz intro + hızlı geçişlerle işler arasında 3 tıklamada dolaşım, başvuru tıklamasında %12 artış getirdi.
2) Bilgi Mimarisi: Site Haritasını Sahne Diline Çevirmek
Flash sitesinde “sayfalar” çoğunlukla sahneler/eşdeğer ekranlar ve modüller olarak modellenir:
-
Kök (Root) sahne:
Home(intro/hero) -
Bölümler:
Works,About,Services,Contact -
Ortak modüller:
Nav,Footer,Loader,Overlay,Lightbox
İpucu: Her bölüm kendi MovieClip’i içinde yaşar; kökte yalnızca yönetişim (geçişler, durum makinesi, analitik) bulunur. Böylece bakım kolaylaşır.
3) Sayfa ↔ Sahne İlişkisi: Durum Makineleri ve Derin Bağlantı
Flash içi navigasyon FSM (Finite State Machine) ile netleşir: STATE_HOME, STATE_WORKS, STATE_DETAIL, STATE_ABOUT, STATE_CONTACT.
Geçiş olayı örnekleri: NAV_HOME, NAV_WORKS, OPEN_DETAIL(id), BACK.
Derin bağlantı (deep-linking) için (tarihsel) SWF içi durumların URL hash ile eşleştirildiği bir katman kullanılırdı (örn. #/works/12). Bu, “Flash site linklenemez” sorununu çözer, “geri” tuşunu işler hâle getirirdi.
Pratik: Durum değiştiğinde yalnız gerekli modülle uğraşın; sahneden çıkarken dinleyicileri kaldırıp bellek sızıntısını önleyin.
4) Görsel Sistem: Renk, Tipografi, Grid, Alan Ekonomisi
Renk: 1 ana + 1 vurgu + 2 nötr (arka plan/metin).
Tipografi: Başlıklar için display; gövde metinde Latin-Ext destekli sans (Türkçe karakterler!).
Grid: 12’li mantığı sahnede de uygulayabilirsiniz (yüzdeler, hizalama rehberleri).
Uygulama:
-
Başlık
max-width: 22chmantığına karşılık Flash sahnesinde okuma sütunu tanımlayın. -
“Güvenli alan” belirleyin: 960×540 merkez hücre; farklı çözünürlükte konumlandırmalar buraya göre ayarlanır.
5) Sembol Mimarisi: Yeniden Kullanılabilir Bileşenler
MovieClip; başlık blokları, kartlar, butonlar, modallar, carousel, galeri gibi bileşenleri kapsar.
Önerilen yapı:
-
MC_Header(logo, menü, breadcrumb) -
MC_Carousel(mask + oklar + paging nokta seti) -
MC_Card(kapak görseli, başlık, kısa açıklama) -
MC_Button(up/over/down/hit durumları) -
MC_Lightbox(detay görsel/video + kapat)
Fayda: Bileşenleşme, sahne karmaşıklığını azaltır, tema değişikliklerini tek noktadan yapmanızı sağlar.
6) Zaman Çizelgesi Stratejisi: Etiketler, Giriş–Çıkış Koreografisi
Her bölüm MovieClip’inde label kullanın: in, idle, out.
Geçiş kuralı:
-
Bölüm açılırken
gotoAndPlay("in")→idle’da dur. -
Kapanırken
gotoAndPlay("out")→ olaylar kapat, bellek temizle.
Vaka: Bu düzen, 6 bölümden oluşan bir portfolyo sitesinde geçiş tutarlılığını sağladı, “yarım kalan animasyon” bug’ları kayboldu.
7) Navigasyon Tasarımı: Menü, Buton, Odak Göstergeleri
Menü: “Şeffaflık + scale + underline” gibi mikro-animasyonlar; hover’da vurguyu abartmadan dikkat çekin.
Buton: Durum setleri (up/over/down/disabled), hit alanı görselden %25 geniş.
Odak: Klavye odağı (focus ring) görünür olsun; kiosk’ta büyük hedefler tasarlayın.
AS3 örnek: